Tiếng Việt 
English 
Vườn điều bị Bọ xít muỗi và Thán thư gây hại ở Đồng Nai
Từ cuối năm 2016 đến nay, thời tiết có nhiều biến đổi cực đoan, mưa muộn và mưa trái mùa, đặc biệt lúc điều ra hoa gặp mưa nên ẩm độ cao là điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh hại phát sinh, phát triển nhanh. Trong đó Bọ xít muỗi và bệnh thán thư là hai đối tượng dịch hại quan trọng và nguy hiểm nhất làm thất thu năng suất cây điều.
Năm 2022 tiếp tục có mưa trái mùa, phân bố khá đều và xuất hiện nhiều đợt ( BP, ĐN, BRVT, BTh,...) nên dể tạo điều kiện cho sâu bệnh phát triển. Bà con ND cần chuẩn bị kỹ vì thời tiết sẽ còn phức tạp, cần điều chỉnh biện pháp chăm sóc cho phù hợp, giúp cây điều cho năng suất và chất lượng cao.
1. Tình hình thiệt hại do thời tiết bất thường:
Theo thống kê, từ đầu tháng 2/2017 đến nay, các vùng trồng điều trọng điểm đều bị thiệt hại nặng do bọt xít muỗi và thán thư gây ra. Tại Bình Phước, đợt ra hoa thứ nhất (cuối tháng 1, đầu tháng 2/2017) chiếm khoảng 25% lượng hoa cả vụ, trong đó đã bị khô hoa, rụng quả khoảng 50%, một số vườn không phòng ngừa kịp thời đã bị thiệt hại nặng từ 50 – 70%, có nhiều vườn thiệt hại 100% hoa và quả. Từ sau đợt mưa đến nay, thời tiết có nắng nhiều hơn, các vườn điều đang tiếp tục ra hoa đợt 2. Tuy nhiên, thán thư và bọ xít muỗi song song gây hại điều nên khi gặp nắng gắt, có hiện tượng khô táp bông và lá tàn phá nặng nề một số vườn điều. Nhiều vườn điều toàn bộ hoa, chồi non đều bị bọ xít muỗi chích đến khô khốc, cháy đen, không thể thụ phấn, đậu quả như những mùa điều trước, năng suất bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tại Lâm Đồng, đến nay toàn bộ 22.507 ha điều của tỉnh đã bị ảnh hưởng, tỷ lệ gây hại từ 30% - 100%. Ngoài ra, bệnh thán thư cũng đang gây hại trên toàn bộ diện tích điều và tỷ lệ gây hại cũng tương tự như dịch bọ xít muỗi. Tỉnh Đồng Nai hiện có gần 40.000 ha điều, trong đó có khoảng 5.000 ha nhiễm bệnh thán thư, bọ xít muỗi, bọ trĩ.
2. Cây điều ra chồi non, ra bông và tạo trái non gặp thời tiết bất thường:
Vụ Đông Xuân điều năm nay, cây điều ra chồi, bông và tượng trái non muộn hơn mọi năm và bắt đầu từ tháng 11 năm 2016 kéo dài đến tháng 3 năm 2017, rộ nhất là tháng 1,2. Bà con cần chú ý theo dõi thường xuyên, kiểm tra chính xác tác nhân gây hại trên hoa điều. Cần phân biệt là bọ xít muỗi, bọ trĩ hay bệnh thán thư ở mỗi giai đoạn sinh trưởng, phát triển, đối tượng gây hại cây điều khác nhau để sử dụng đúng thuốc, đúng thời điểm gây hại, cũng như đúng liều lượng và cách phun thuốc phù hợp.
- Giai đoạn chồi non: sâu bệnh phổ biến thường là sâu đục nõn, bọ xít muỗi, bệnh thán thư làm cho các chồi non bị héo khô giảm khả năng ra hoa đậu trái.
- Giai đoạn ra bông: sâu bệnh phổ biến giai đoạn này chủ yếu là bọ xít muỗi, bọ trĩ, bệnh thán thư làm cho bông bị héo khô không còn khả năng đậu trái;
- Giai đoạn hình thành trái non: sâu bệnh chủ yếu là bọ xít muỗi, bọ trĩ, sâu róm đỏ đục trái non, bệnh thán thư.
+ Bọ xít muỗi (Helopeltis theivora Waterh. và H. antonii Sign): thường xuất hiện lúc cây ra lá non, nụ bông và tập trung cao nhất vào lúc cây trổ bông. Con trưởng thành và ấu trùng dùng vòi chích hút nhựa ở lá non, chồi non, hoa, trái và hạt non. Các vết chích bị chảy nhựa màu trắng trong sau tạo thành những chấm màu đen. Nhiều vết chích liên kết lại tạo thành vết sẹo, nếu bị nặng thì chồi và hoa sẽ bị chết khô, lá bị xoắn biến dạng. Hạt non bị chích trên vỏ có những đốm vảy màu nâu đen, rụng sớm hoặc giảm kích thước và phẩm chất. Nguy hại hơn là các vết chích là nơi xâm nhập gây hại của một số nấm bệnh.
+ Bọ trĩ (Selenothrips rabrocincus): con trưởng thành rất nhỏ nên rất khó phát hiện, có thể kiểm tra bằng cánh giũ chùm bông điều trên tờ giấy trắng, nếu có bọ trĩ sẽ rơi xuống. Bọ trĩ thường xuất hiện khi cây điều ra bông. Cả ấu trùng và bọ trĩ trưởng thành tập trung ở mặt dưới lá, trên chùm bông chích hút nhựa cây làm lá biến màu và nhăn nhúm, bông điều bị cháy khô màu nâu vàng và rụng. Lưu ý, bọ trĩ thường gây hại cùng với thán thư, vì vậy bà con nên phân biệt kỹ để có biện pháp phòng trừ bệnh hiệu quả. Bệnh này thường gây hại nặng ở những vườn điều ra bông muộn, nhất là những vườn điều xả nhị sau Tết Nguyên đán.
+ Sâu đục nõn (bọ vòi voi, bọ đầu dài) (Alcidss sp.): con trưởng thành dùng vòi đục vào mô chồi non đẻ trứng, nở ra sâu non đục lõi chồi non làm cho lá và chồi non bị héo khô, cây mọc nhiều chồi nách và sinh trưởng kém.
+ Sâu róm đỏ (Cricula treifenestrata): thường xuất hiện và gây hại tập trung theo từng vùng, sâu lớn tuổi sức rất khỏe ăn trụi cả lá, hoa và quả non. Gặp điều kiện thích hợp phát sinh với mật độ cao gây hại nặng làm cây điều xơ xác trụi cả lá.
+ Bệnh thán thư (Colletotrichum gloeosporioides): bệnh gây hại trên lá, chồi non, bông và trái. Trên vết bệnh có những ổ bào tử. Các vết bệnh liên kết với nhau làm lá cháy khô từng mảng. Cành non bị bệnh tạo các vết nâu làm khô vỏ, cành héo. Bông bị bệnh có nâu khô và rụng hàng loạt, lây ra quả tạo các đốm nâu ướt và bị thối. Điều ra đọt non, bông và quả bị bệnh thán thư nặng năng suất giảm từ 30- 60%.
Thời tiết năm nay bất lợi nên bệnh thán thư trên cây điều phát triển nhanh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, ẩm độ không khí cao. Cây chăm sóc kém, sinh trưởng yếu khi bị bệnh thường ảnh hưởng nặng hơn.
4. Một số biện pháp chăm sóc cây điều:
a. Biện pháp chăm sóc cây điều sau thu hoạch:
Hàng năm, sau thu hoạch, bà con kết hợp dọn vườn, làm cỏ, cắt tỉa cành vượt, cành sâu bệnh, tạo tán thông thoáng để hạn chế sâu đẻ trứng, giúp ánh sáng phân bố đều trong vườn. Để giúp đất tơi xốp, tăng hoạt động vi sinh vật, giữ nước, giữ phân bón, tăng hấp thu phân bón, trộn chung phân hữu cơ đậm đặc Hợp Trí Super Humic với phân NPK (2kg Hợp Trí Super Humic + 50kg NPK, bón 3-5 kg/gốc). Nếu thấy điều quá sung, giúp điều ra hoa sớm, nên bổ sung thêm Kali 0,5 – 1kg/gốc.
b. Biện pháp “Tắm cây rửa vườn” giúp điều ra hoa thuận lợi:
Sau mùa mưa vào tháng 10 – 11 dương lịch, nhằm phòng trừ nấm hồng (khô cành), thán thư, nấm mốc, rong rêu bám trên cây... phun thuốc trừ nấm phổ rộng Norshield 86.2WG (300g/phuy 200 lít) phun ướt đều tán cây, tán lá.
c. Biện pháp chăm sóc điều sinh trưởng tốt giúp rụng lá đồng loạt, ra bông đều sớm tránh thời tiết bất thường:
Khi thời tiết mưa muộn như năm nay, lượng mưa khá cao làm cho tỉ lệ điều rụng lá chậm nên lưu ý cách xử lý sau:
- Khi lá điều già vàng khoảng 10 – 15%, phun Hợp Trí HK 7-5-44+TE điều 1kg/phuy 200 lít, phun 2 lần cách nhau 7 ngày.
- Khi lá già rụng lọt xọt kèm theo ra đọt non (chưa ra bông), tiếp tục phun Hợp Trí HK 7-5-44+TE điều 1kg/phuy 200 lít, khi lá non lớn hết cỡ và bắt đầu cứng lá tiến hành phun thúc cho ra hoa.
- Trường hợp điều đã ra hoa thì phun đúng liều lượng khuyến cáo trên bao bì Hợp Trí HK 7-5-44+TE điều 500g/phuy 200 lít, phun 2 lần cách nhau 7 ngày.\
d. Biện pháp phòng trừ sâu đục nõn, bọ xít muỗi, bệnh thán thư giai đoạn chồi non:
Norshield 86.2WG (300g) + Permecide 50EC (200ml)/phuy 200 lít
e. Biện pháp phòng trừ bọ xít muỗi, bọ trĩ, bệnh thán thư giai đoạn ra bông:
Permecide50EC(250ml) + Brightin 4.0EC (200ml) + Tepro super 300EC (150ml) + Bortrac (250ml)/phuy 200 lít
f. Biện pháp phòng trừ bọ xít muỗi, bọ trĩ, sâu đục trái và bệnh thán thư giai đoạn tượng trái non:
Permecide50EC (250ml) + Brightin 4.0EC (200ml) +Tepro super 300EC (150ml) + HT HK 7-5-44+TE điều (500g)/phuy 200 lít
